Omega Speedmaster Professional Moonwatch

Każdy choć raz w życiu słyszał to słynne zdanie: „To mały krok dla człowieka, ale wielki skok dla ludzkości". Wypowiedział je Neil Armstrong, kiedy 21 lipca 1969 roku jako pierwszy człowiek w historii postawił stopy na powierzchni Księżyca. Chwilę później dołączył do niego Buzz Aldrin, na którego nadgarstku znajdował się model Omega Speedmaster Professional. Chronograf stworzono co prawda z myślą o wyścigach samochodowych, z czasem zaczęto go jednak wykorzystywać podczas misji kosmicznych, czemu model zawdzięcza także swój przydomek "Moonwatch".

W ofercie Omegi w dalszym ciągu znaleźć można warianty Speedmaster Professional nawiązujące do oryginalnego Moonwatcha z 1969 roku. Rozmiar koperty, szkiełko i mechanizm są bardzo zbliżone do tych wykorzystywanych w tamtym okresie. Producent oferuje jednak także modele ze wskaźnikiem faz księżyca oraz mechanizmem automatycznym. Do tej ostatniej kategorii należy między innymi Speedmaster Automatic Holy Grail o numerze referencyjnym 376.0822. Ten rzadki zegarek vintage'owy jest niezwykle pożądany wśród kolekcjonerów.

Pochodząca z Biel manufaktura co roku wypuszcza na rynek nowe edycje specjalne Speedmastera. Nierzadko są one limitowane do kilku tysięcy egzemplarzy. Takie wydania, jak Omega Snoopy świetnie sprawdzą się jako inwestycja – ich ceny w mijających latach znacznie wzrosły.

„Speedy” to bez wątpienia czołowy model w ofercie Omegi. Dysponuje niezawodnym mechanizmem, a niezwykła historia jego powstania wciąż porusza wyobraźnię fanów luksusowych czasomierzy. Ze względu na swoją legendę zegarek stanowi jeden z najbardziej popularnych modeli wśród kolekcjonerów. Dzięki funkcji stopera, z której można korzystać w zestawieniu ze skalą tachymetryczną, czasomierz pozwala na obliczanie średniej prędkości pojazdu lub zawodnika.

W starszych Speedmasterach z lat 60. szwajcarscy konstruktorzy montowali szkiełka akrylowe, zwane przez producenta hesalitowymi. Ich ważną – szczególnie dla specjalistów NASA – zaletą było to, że w przypadku pęknięcia nie rozpadały się na drobne kawałki. Co ciekawe, są one wciąż dostępne w dzisiejszej ofercie Omegi. Oznacza się je numerem referencyjnym 311.30.42.30.01.005. Zegarki są szczególnie popularne wśród fanów Speedmasterów, gdyż ich design jest bardzo bliski oryginałowi z lat 60. Aktualna cena nowych egzemplarzy wynosi około 3200 euro.

W kwestii stosowanych w modelu Professional mechanizmów należy wspomnieć przede wszystkim o subtelnej różnicy między kalibrami o numerach 1861 i 1863. Są one identyczne, jeśli chodzi o technikę, jednak wersja 1863 posiada liczne dodatkowe zdobienia na mechanicznych częściach werku. Wydania Speedmastera z tym kalibrem posiadają szklane dno koperty.

Przezroczysty dekiel odnaleźć można również w modelu oznaczonym numerem 311.30.42.30.01.006. Tak jak w przypadku przedniej strony zegarka wykonano go ze szkła szafirowego. Materiał jest co prawda bardziej odporny na zarysowania niż szkło hesalitowe, jego wymiana wiąże się jednak ze znacznie wyższymi kosztami. Za czasomierz w wersji nienoszonej zapłacisz w tej chwili około 3700 euro. Jak widać, warianty ze szkiełkiem szafirowym są tylko o kilkaset euro droższe od modeli ze szkłem z tworzywa sztucznego. Noszone modele kosztują natomiast około 3400 euro.

Słynny „Moonwatch“ Omegi dysponuje sporą kopertą o średnicy wynoszącej 42 mm. W latach 1988–2012 producent wytwarzał również nieco mniejsze wydanie alternatywne, kierowane do posiadaczy bardziej filigranowych nadgarstków. Nosiło ono nazwę  Speedmaster „Reduced“, a średnica jego koperty wynosiła 39 mm. Dobrze zachowane modele osiągają na rynku kolekcjonerskim ceny w granicach 1700 euro.

Dwa warianty modelu Speedmaster Professional posiadają dodatkową komplikację, która wskazuje fazy księżyca. Standardowe wydanie z numerem referencyjnym 3876.50.31 kosztuje aktualnie około 3300 euro. W ofercie istnieją ponadto odrobinę większe wydania z kopertą o średnicy 44,25 mm. Oznacza się je numerem referencyjnym 311.33.44.32.01.001.

Zegarki napędza kaliber manufakturowy 9904, określany również jako Co-Axial Master Chronomater. Osoby zainteresowane zakupem chronografu wyposażonego we wskaźnik faz księżyca będą się musiały przygotować na wydatek rzędu 6000–6800 euro. Zegarek oferowany jest ponadto w wersji ceramicznej i złotej.

Osoby, którym marzy się oryginalny Speedmaster Professional z czasów kosmicznych misji Apollo, powinny zawęzić poszukiwania do modeli o numerach referencyjnych 105.012 i 145.012 . Właśnie te warianty nosili astronauci Buzz Aldrin, Neil Armstrong i Michael Collins podczas zakończonej pierwszym lądowaniem na księżycu wyprawy Apollo 11 w 1969 roku. Współcześnie modele 105.012 są bardzo rzadkie. Ich wartość zależy przede wszystkim od stanu technicznego, jak również od dostępności oryginalnych dokumentów oraz pudełka. W przypadku najlepiej zachowanych modeli cena może wynosić nawet 10 000 euro, znacznie przekraczając tym samym kwotę, którą trzeba wydać za nowy egzemplarz.

Dobrze zachowane warianty o numerze referencyjnym 145.012 bywają nieco bardziej przystępne cenowo – kosztują zazwyczaj około 7800 euro. Za modele Omega Speedmaster Professional Moonwatch o numerze referencyjnym 105.012 trzeba z kolei zapłacić około 11 000 euro.

Zmiana numeru referencyjnego 145.012 na 145.022 oznaczała zastąpienie kalibru 321 mechanizmem 861. Według deklaracji producenta jest on trwalszy i bardziej precyzyjny. Modele Speedmaster Professional o numerze 145.022 są znacznie tańsze od swoich poprzedników. Na rynku zegarków używanych można je nabyć za około 5200 euro. Ze względu na wysoki potencjał kolekcjonerski zakup tego wariantu będzie z pewnością dobrą inwestycją na przyszłość. Omega produkowała wersje z kalibrem 861 do 1997 roku.

Omega regularnie poszerza swoją ofertę o nowe edycje specjalne modelu Speedmaster Professional Moonwatch. W związku z tym, że produkowane są w raczej niewielkich nakładach, ich wartość regularnie wzrasta, co sprawia, że świetnie nadają się jako inwestycja.

Idealny przykład stanowi zaprezentowany w 2003 roku model Snoopy upamiętniający misję Apollo 13. Rozpoznać go można po czarnym cyferblacie. Zegarek powstał w liczbie jedynie 5441 egzemplarzy i w wersji noszonej kosztuje w tej chwili około 9500 euro.

Drugie wydanie modelu Snoopy – Speedmaster Professional Silver Snoopy Award – pojawiło się na rynku w 2015 roku i w odróżnieniu od oryginału posiadało biały cyferblat. Zegarek powstał w liczbie jedynie 1970 egzemplarzy, co czyni go niezwykle trudno dostępnym. W zależności od stanu trzeba za niego zapłacić od 14 000 do 17 000 euro. Warto przy tym wspomnieć, że jego cena katalogowa wynosiła 5900 euro.

Innym modelem, który zasługuje na uwagę jest wykonany z platyny Omega Speedmaster Professional Moonwatch Apollo 11 40th Anniversary . Zegarek powstał w liczbie jedynie 69 egzemplarzy, co oznacza, że jest niezwykle rzadki. Rozpoznać go można po deklu z masywnego złota, a także złotej płytce umieszczonej na wysokości godziny 9. Na obu elementach wygrawerowano logo misji Apollo 11 – orła lądującego na Księżycu. Cena w wysokości 67 000 euro sprawia, że jest to w tej chwili jeden z najdroższych wariantów Speedmastera. Biorąc pod uwagę, że pierwotnie wynosiła ona 135 000 dolarów, uznać można, że w tej chwili jest ona dosyć "przystępna".

Osobom, które nie posiadają aż takiego budżetu, polecamy stalowe wydanie modelu Speedmaster Professional Apollo 11 40th Anniversary. Jest ono lżejsze od wersji platynowej, a płytkę z logo misji wykonano w nim ze srebra zamiast ze złota. Grawerunek umieszczono także na deklu, który w tym przypadku jest stalowy. Aby stać się właścicielem jednego z 7969 egzemplarzy trzeba będzie zainwestować około 4500 euro. Przewiduje się, że w następnych latach ich wartość wzrośnie.

Innym pożądanym modelem jest wariant Speedmaster Professional Moonwatch Speedy Tuesday . Zegarek zaprezentowany został w 2017 roku dla uczczenia #speedytuesday. Hashtag ten od lat wykorzystywany jest przez fanów Speedmastera do tego, aby dzielić się zdjęciami swoich czasomierzy i związanymi z nimi historiami. W roku 2018 Omega wypuściła na rynek drugą generację Speedy Tuesday określaną mianem Ultraman. Zegarek nawiązuje do pochodzącego z 1968 roku modelu Speedmaster Ultraman wyróżniającego się pomarańczowymi akcentami kolorystycznymi. Warto wspomnieć, że oba wydania Speedy Tuesday powstały w liczbie jedynie 2012 egzemplarzy, więc są stosunkowo rzadkie.

W ciągu zaledwie kilku miesięcy ceny modeli z 2017 drastycznie wzrosły. Pierwotnie kosztowały 5400 euro, jednak już w połowie roku trzeba było za nie zapłacić około 8500 euro. Obecnie za zegarek z cyferblatem typu reverse panda trzeba zapłacić około 7800 euro. Bardzo dobrze zachowane, noszone egzemplarze są przy tym o kilkaset euro tańsze. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że model Speedy Tuesday 2 Ultraman podrożeje równie szybko. W momencie jego wprowadzenia na rynek zegarek kosztował 6020 euro. Z kolei osoby zainteresowane oryginalnym Ultramanem będą się musiały uzbroić w cierpliwość. Oznaczony numerem referencyjnym 145.012-67 chronograf jest niezwykle rzadki. Ceny dobrze zachowanych egzemplarzy utrzymują się w granicach 10 000 euro.

Dla fanów czasomierzy dysponujących wyraźnymi akcentami kolorystycznymi konstruktorzy Omegi przygotowali specjalną wersję Speedmaster Professional o numerze referencyjnym 311.30.42.30.01.004. Brzeg jego cyferblatu zdobi smukły okrąg w biało-czerwoną kratkę. Owo niekonwencjonalne wydanie nosi przydomek „Tintin” na cześć bohaterskiego reportera Tintina, będącego centralną postacią znanej serii komiksów belgijskiego rysownika Hergé.

Wybór barwnych elementów na brzegu tarczy nie jest przypadkowy. Stanowi on nawiązanie do wydarzeń z szesnastego tomu „Przygód Tintina”, w którym bohater udaje się na Księżyc w rakiecie zdobionej bardzo podobnym kraciastym wzorem.

W związku z tym, że  Speedmaster Tintin nie jest już produkowany, bardzo ciężko jest znaleźć oferty go dotyczące. Pomimo tego zegarki wcale nie są takie drogie – utrzymują się w podobnych cenach, co standardowe Speedmastery. Za nienoszony egzemplarz zapłacisz około 4500 euro. Istnieje jednak spore prawdopodobieństwo, że ich wartość w następnych kilku latach wzrośnie.

Najważniejszy etap wyjątkowej historii zegarka Speedmaster Professional przypada na lata 1964-65. W tym okresie Amerykańska Agencja Kosmiczna NASA rozpoczęła poszukiwania nowego oficjalnego czasomierza dla przyszłych zdobywców kosmosu. Egzemplarze dostarczone przez licznych producentów zostały poddane surowym testom. W terminarzu badań znajdowały się nie tylko próby temperaturowe (od -18 do 93ºC), ale także eksperymenty sprawdzające odporność na wibracje, wilgotność, zderzenia oraz pod- i nadciśnienie.

W marcu 1965 roku badacze Amerykańskiej Agencji Kosmicznej zdecydowali się na model Omega Speedmaster, który jako jedyny przetrwał wszystkie testy. NASA po raz pierwszy wyposażyła astronautów w te niezawodne czasomierze podczas wykonanego 23 marca 1965 lotu Gemini 3. Dwa miesiące później Speedmaster na ręce Edwarda White'a brał udział w pierwszym w historii amerykańskiej astronautyki spacerze kosmicznym. Nawet nietypowe warunki fizyczne panujące w próżni nie były w stanie zakłócić jego działania.

Warto wspomnieć, że słynny model Omegi swojego właściwego debiutu w kosmosie nie zaliczył podczas lotów Gemini, ale już w trakcie wykonanej w 1962 roku misji Mercury-Atlas 8. Jej uczestnik Walter Schirra z prywatnym egzemplarzem Speedmastera na nadgarstku okrążył wówczas sześciokrotnie kulę ziemską. Siedem lat później Speedmaster Professional po raz pierwszy znalazł się na księżycu.

Już noszone przez Waltera Schirrę wydanie Speedmastera z 1962 roku było chronografem wyposażonym w dodatkowe cyferblaty na pozycjach godziny trzeciej, szóstej i dziewiątej. Za wskazania sekundnika odpowiadał cyferblat po lewej stronie tarczy, a pozostałe dwa służyły jako liczniki pomiaru stopera (30 minut i 12 godzin). Dzisiejszy wizerunek Speedmastera Professional – wyposażonego w stalową kopertę, czarny cyferblat, białe indeksy i lunetę z tachymetrem – niewiele zmienił się od tamtych czasów. Funkcja stopera jest wciąż obsługiwana za pomocą dwóch przycisków znajdujących się powyżej oraz poniżej koronki. W czasach, kiedy Speedmaster wysyłany był w przestrzeń kosmiczną, zrezygnowano jednak z pasków skórzanych i bransolet na rzecz dłuższych pasków tekstylnych, którymi można było objąć rękaw skafandra.

21 lipca 1969 roku amerykański astronauta Neil Armstrong jako pierwszy człowiek w historii stanął na Księżycu. Nie miał on jednak zegarka na ręce, ponieważ z powodu awarii głównego zegara w lądowniku musiał on zostawić swojego Speedmastera na pokładzie. Prawdziwy księżycowy debiut nastąpił jednak kwadrans później, gdy Buzz Aldrin wyszedł na powierzchnię Srebrnego Globu z legendarnym modelem Omegi na nadgarstku. Niestety od 1971 roku noszony przez Aldrina czasomierz uznawany jest za zaginiony. Aldrin zamierzał wysłać go do National Air and Space Museum (pol. Narodowe muzeum lotnictwa i przestrzeni kosmicznej) w Waszyngtonie, ale przesyłka nigdy nie dotarła. Egzemplarze Speedmastera należące do Neila Armstronga i Mike'a Collinsa, czyli pozostałych członków misji Apollo 11, są częścią stałej wystawy waszyngtońskiego muzeum.

Jedną z najbardziej pamiętnych amerykańskich misji kosmicznych był pechowy lot Apollo 13. W jego trakcie model Speedmaster zaliczył jednak swój legendarny – choć trwający tylko 14 sekund – występ. Z powodu eksplozji zbiornika tlenu lądowanie na Księżycu musiało zostać odwołane. Zgłaszając tę poważną awarię w centrum kontroli lotów, komendant Jim Lovell wypowiedział słynną kwestię: „Houston, we’ve had a problem" („Houston, mamy problem.”). Od tego momentu głównym celem misji stał się bezpieczny powrót na Ziemię. Aby prawidłowo skorygować kurs lotu uszkodzonej kapsuły, astronauci musieli uruchomić jej napęd na dokładnie 14 sekund. Jack Swigert wykorzystał do tego pomiaru właśnie Speedmastera i niebezpieczny manewr zakończył się sukcesem. Gdyby zegarek Swigerta nie zadziałał prawidłowo, Apollo 13 minąłby kulę ziemską o 60 000 km, a następnie zniknął w otchłani kosmosu.

Aby uczcić niezawodność Speedmastera Professional, NASA przyznała firmie Omega nagrodę Silver Snoopy Award, będącą najwyższym odznaczeniem Amerykańskiej Agencji Kosmicznej. Powstały w 1995 roku film o misji Apollo 13 znacząco przyczynił się do wzrostu popularności tego zegarka. Co ciekawe, odtwórcę głównej roli – Toma Hanksa – po zakończeniu zdjęć często widywano ze „Speedym“ na nadgarstku. Dla uczczenia pozytywnego przebiegu misji Apollo 13 firma Omega stworzyła dwa limitowane modele specjalne ze zdobieniami, które nawiązują do postaci Snoopy'ego z animowanej serii Fistaszki.

Zamknięcie programu Apollo w 1972 roku nie oznaczało końca kariery Speedmastera jako ulubionego zegarka każdego astronauty. Wiele egzemplarzy tego słynnego modelu brało udział w późniejszych lotach wahadłowców kosmicznych.

Od czasów misji Apollo niewiele zmienił się nie tylko wygląd zewnętrzny Speedmastera, ale również umieszczony w jego wnętrzu mechanizm. W przypadku tego modelu Omega wciąż korzysta z naciąganych ręcznie kalibrów 1861 i 1863. Obie wersje dysponują 48-godzinną rezerwą chodu, a częstotliwość ich działania to 21 600 drgań na godzinę (A/h). Jedyną większą modyfikacją wprowadzoną w tych werkach było poprawienie dokładności pomiaru czasu. Do 1968 roku bowiem mechaniczne serce Speedmastera uderzało z częstotliwością tylko 18 000 A/h.

Współczesne Speedmastery posiadają kopertę o średnicy 42 mm, o czym informuje oficjalna nazwa katalogowa – Speedmaster Professional 42 mm. Ich standardowa wodoodporność to 50 m, co odpowiada ciśnieniu 5 barów. Oznacza to, że z zegarkiem tym można bez obaw pływać oraz nurkować na niewielkie głębokości.

Chociaż Speedmaster Professional zdecydowanie dominuje wśród modeli ze swojego segmentu, Omega nie jest jedynym producentem czasomierzy dla zdobywców kosmosu. W 1962 roku amerykański astronauta Scott Carpenter trzykrotnie okrążył kulę ziemską, gwarantując używanemu przez niego modelowi Breitling Navitimer tytuł pierwszego naręcznego zegarka w kosmosie.

Kilka miesięcy zwłoki i tytuł ten przypadłby Speedmasterowi – wariant Speedmaster nr ref. CK2998 poleciał w kosmos w październiku 1962 roku. Model stanowił własność prywatną amerykańskiego astronauty Waltera Schirra, który na pokładzie promu Sigma 7 sześciokrotnie okrążył Ziemię. Obecnie zegarek ponownie znajduje się w ofercie producenta. Wydanie to określa się mianem „First Omega In Space" i oznacza się je numerem referencyjnym 311.32.40.30.01.001. Ceny tego stalowego chronografu utrzymują się w granicach 3200 euro.

Innym narodem, który w trakcie misji kosmicznych szczególnie cenił sobie szwajcarską jakość, byli Rosjanie. W ramach sowieckiego programu podboju kosmosu korzystali oni z modelu marki Fortis o nazwie Official Cosmonauts Chronograph. Wracając do Speedmastera warto wspomnieć, że zegarek ten swoje powstanie zawdzięcza nie lotom w przestrzeń kosmiczną, lecz rajdom samochodowym. Jego pierwsze, stworzone jeszcze w latach 50. wersje świetnie sprawdzały się jako urządzenia do pomiaru czasu podczas wyścigów.