Breguet

A.-L. Breguet – innowator i geniusz w jednym

Urodzonego w 1747 roku w szwajcarskim Neuenburgu Abrahama-Louisa Bregueta uważa się za jednego z największych geniuszy sztuki zegarmistrzowskiej. W jego pracowni, założonej w 1775 roku w Paryżu, powstały wynalazki takie jak pierwszy zegarek kieszonkowy z naciągiem automatycznym oraz słynna "Marie-Antoinette". Ten legendarny czasomierz - obdarzony oficjalnym oznaczeniem "160" - wciąż należy do grona najbardziej skomplikowanych zegarków na świecie. "Marie-Antoinette" zamówiona została na życzenie anonimowego wielbiciela cesarzowej Marii Antoniny. Jej budowa pochłonęła aż 44 lata. Królowa nie miała jednak nigdy okazji, aby podziwiać ukończone dzieło, gdyż zmarła w 1793 roku. Poza Marią Antoniną do grona klientów marki Breguet należeli również rosyjski car Aleksander I, Napoleon Bonaparte oraz Sir Winston Churchill. Manufaktura pozostała w rękach rodziny Breguet aż do roku 1870, kiedy to przeszła w ręce Brytyjczyka Edwarda Browna. Od 1999 roku, po zmianie właściciela oraz inwestora, firma należy do szwajcarskiej Swatch Group.

Pod skrzydłami tego szwajcarskiego koncernu z Biel marka Breguet rozkwitła na nowo. Wzbogaciła swoją ofertę m.in. o skomplikowane zegarki naręczne z podwójnym tourbillonem oraz nostalgiczne kolekcje nawiązujące do początków istnienia firmy. Do najbardziej znanych współczesnych kolekcji Breguet należy seria Classique, która w widoczny sposób czerpie z tradycyjnego stylu marki. Linia Reine de Naples skierowana jest z kolei do miłośniczek klasycznych zegarków damskich. Inspiracją dla jej powstania był zegarek, który został zaprojektowany przez Bregueta w 1810 roku specjalnie dla siostry Napoleona Caroline Murat. Był to pierwszy model naręczny, jaki wyszedł spod ręki tego szwajcarskiego zegarmistrza. Marine, czyli kolejna kolekcja z repertuaru Breguet, stanowi nowoczesną i lekko sportową wariację na temat klasycznych cech wyglądu marki. Zegarki Marine na pierwszy rzut oka przypominają solidne zegarki nurkowe. Jednak jeżeli przyjrzymy się im bliżej, zauważymy, że zostały one wykonane z metali szlachetnych, takich jak platyna albo 18-karatowe złoto o białej lub różowej barwie. Wnętrza tych zegarków wyposażono natomiast w wyrafinowane kalibry i niezwykłe komplikacje.

Abraham-Louis Breguet zdecydowanie zrewolucjonizował sztukę zegarmistrzowską. Wynaleziony przez niego tourbillon do dzisiaj montowany jest w zegarkach w celu podwyższenia ich dokładności chodu. Do jego stworzenia zainspirował go wpływ siły ciężkości na odmierzanie czasu. W XVIII i XIX wieku mężczyźni nosili swoje zegarki w kieszeniach kamizelek. Znajdowały się one więc stale w pozycji pionowej. W konsekwencji oddziaływania grawitacyjnego stawały się one niedokładne. Breguet znalazł rozwiązanie dla tego problemu. W roku 1801 zamocował on regulator chodu i wychwyt na klatce obrotowej. W ciągu minuty obracała się ona całkowicie wokół własnej osi, wyrównując ewentualne przyspieszenia i opóźnienia. Do dzisiaj zegarki z tourbillonem otrzymują najwyższe oceny testach chronometrów.

Wpływ na precyzyjność chodu miał również wynaleziony w roku 1795 tzw. włos breguetowski. W odróżnieniu od konwencjonalnej spirali balansu, ostatni zwój włosa dwukrotnie wygięto w tzw. kolanko oraz umieszczono go ponad spiralą. Dzięki temu wygięciu spirala mogła koncentrycznie „oddychać“, co w konsekwencji wpływało na poprawę dokładności chodu. Breguet do dziś umieszcza tę innowację w swoich kalibrach.

Równie przełomowym wynalazkiem był mechanizm antywstrząsowy "Pare-chute", który uchodzi za poprzednika dzisiejszych systemów antyszokowych. Breguet skonstruował stalowe pióro resoru z otwartą końcówką, które umożliwiło elastyczne ułożyskowanie elementów. Wynalazek ten rozwiązał problem łamania się czopów balansu oraz cylindra w przypadku, gdy zegarek upadł na ziemię. Pierwsze prototypy mechanizmu "Pare-chute" (pol. spadochron) zaprezentowane zostały w roku 1790 podczas audiencji u ówczesnego francuskiego ministra spraw zagranicznych Charlesa-Maurice'a de Talleyrand-Périgorda. Na oczach wszystkich obecnych Breguet upuścił zegarek na ziemię. Ku zaskoczeniu zebranych zegarek nie ucierpiał podczas upadku, a po podniesieniu w dalszym ciągu działał bez zarzutu.

Krzemowe innowacje XXI wieku

Od lat kreatywność tej szwajcarskiej manufaktury z kantonu Vaud nie traci na sile. Do dziś projektanci tej marki zaskakują konstrukcjami, które rewolucjonizują sztukę zegarmistrzowską. Jedną z takich innowacji było wprowadzenie krzemu do produkcji zegarków. Materiał ten kojarzony jest głównie z technologiami komputerowymi, Breguet zaczął jednak wykorzystywać ten półmetal do budowy własnych kalibrów. Zaletą tego materiału jest przede wszystkim jego niemagnetyczność. Posiada on oprócz tego trzy razy mniejszą gęstość niż stal czy mosiądz. Pozwala to na tworzenie niezwykle lekkich elementów o krótkim momencie bezwładności. Pomimo swojej lekkości, produkowane z krzemu części są niezwykle solidne, nie ścierają się oraz nie rdzewieją. Właściwości te są pożądane w przypadku elementów takich jak koło wychwytu, kotwica czy włos balansu. Pierwsze na świecie zegarkami z krzemowymi częściami Breguet zaprezentował w roku 2006. Były to modele Classique 5177, 5197 oraz 5837.

Również w chronografie Type XXII 10 Hz części takie jak sprężyna balansu, koło wychwytu i kotwica wykonane zostały z krzemu. Model ten był pierwszym mechanicznym stoperem marki Breguet. Częstotliwość działania balansu wynosi w nim 72 000 drgań na godzinę (A/h). Dla porównania, w większości zegarków mechanicznych wynosi ona zaledwie 28 800 A/h, co odpowiada częstotliwości 4 Hz. Konstruktorom Type XXII 10 Hz udało się tym samym podnieść takt jego drgań aż o 150 % w stosunku do najczęściej spotykanej częstotliwości. Dzięki temu zegarek ten zyskał nie tylko podwyższoną dokładność chodu, ale również lepszą funkcję chronografu. Skoki sekundnika w tym zegarku są tak drobne, że ludzkie oko nie jest w stanie ich wychwycić. Ruch sekundnika wydaje się dzięki temu płynny. Ponadto, stoper tego modelu jest tak dokładny, że umożliwia pomiar czasu z dokładnością do jednej dwudziestej sekundy. Niemagnetyczny krzem otworzył przed konstruktorami wiele nowych możliwości. Umożliwił im m.in. zablokowanie magnetycznie ułożyskowanych czopów balansu. Dzięki zmniejszeniu tarcia oraz stabilniejszej rotacji poprawiła się dokładność chodu zegarka. Dodatkową zaletą krzemowych części jest fakt, że nie potrzebują one oliwienia.

Tradycyjny design uzupełniony o nowoczesne elementy

Sukces A.-L. Bregueta oraz niezwykła popularność jego zegarków sprawiły, że musiał się on zmierzyć z wieloma naśladowcami. Aby zabezpieczyć się przed napływem podróbek, Breguet zaczął w 1795 roku sygnować swoje zegarki w sekretnych miejscach. Te niewidoczne sygnatury umieszcza się na cyferblatach do dziś. Ujawniają je dopiero promienie słoneczne padające na tarczę pod bardzo niskim kątem. Także współcześnie sygnatury te traktowane są jako certyfikat autentyczności zegarków Breguet. Innymi charakterystycznymi dla tej marki elementami są wskazówki zwane breguetowskimi. Już od ponad 200 lat zachwycają one swoim wyglądem. Sprawiają wrażenie, jak gdyby były złamane wzdłuż środkowej osi, na końcówkach ozdobione są natomiast kołami w kształcie jabłek. Z tego powodu określane są one z francuska wskazówkami „Pomme“ (pol. jabłko). Zegarki Breguet wyróżniają również eleganckie arabskie indeksy godzinowe, które odnaleźć można przede wszystkim na emaliowanych cyferblatach.

Na uwagę zasługują również same tarcze zegarków Breguet, które stanowią dowód niezwykłego kunsztu. Te produkowane od 1786 roku giloszowane cyferblaty o złotych i srebrnych barwach stały się znakiem rozpoznawczym marki. Giloszowanie to technika polegająca na ręcznym rysowaniu lub odciskaniu wzoru na powierzchni przedmiotu. Na cyferblatach modeli Breguet można odnaleźć najróżniejsze motywy, takie jak promienie słoneczne, fale czy wzór szachownicy. Dodają one zegarkom niezwykłego charakteru. Wyjątkowość modeli Breguet podkreślana jest również poprzez nadawanie im indywidualnych numerów fabrycznych. Tak, jak słynna "Marie Antoinette", która w tajemniczych okolicznościach zniknęła w 1983 roku z jednego z jerozolimskich muzeów, tak i pozostałe modele Breguet należą do jedynych w swoim rodzaju arcydzieł sztuki zegarmistrzowskiej. W roku 2007, czyli 24 lata po wspomnianej kradzieży, ten znany na całym świecie zegarek o numerze 160 w niewytłumaczalny sposób powrócił na swoje miejsce. Gdyby znalazł się trzy lata wcześniej, nigdy nie powstałaby jego zrekonstruowana wersja. Posiłkując się jedynie materiałami archiwalnymi oraz zdjęciami i szkicami, najlepsi konstruktorzy oraz zegarmistrzowie zdołali bowiem na zlecenie muzeum odtworzyć słynną Marię Antoninę.