Zegarki wojskowe to urządzenia, które sprawdzą się w każdych warunkach – pod wodą, na lądzie i w powietrzu. Ich werki są zazwyczaj pozbawione zbędnych funkcji dodatkowych. Modele vintage'owe cieszą się rosnącą popularnością wśród kolekcjonerów.

Co należy wiedzieć o zegarkach militarnych?
Ich najważniejsze zalety to trwałość, czytelność i prostota obsługi
Najbardziej znane modele wojskowe to IWC Mark 11 i Rolex Submariner
Obszerna oferta w segmencie vintage
Rzadkie egzemplarze kolekcjonerskie stanowią dobrą lokatę kapitału
Duży wybór w segmencie przystępnych cenowo modeli na każdy dzień

Wczoraj zegarek służbowy, dziś obiekt kultu

Zegarki dla wojskowych muszą być trwałe i niezawodne. Każda usterka na polu walki mogłaby prowadzić do fatalnych konsekwencji. Z tego względu w modelach militarnych producenci często rezygnują z dodatkowych funkcji, stawiając w zamian na czytelność i prostotę designu. Powszechnie stosowanymi w tym segmencie materiałami produkcji kopert są stal szlachetna lub substancje syntetyczne o wysokiej wytrzymałości. Szlachetniejsze materiały nie wchodziły dawniej w grę także z tego względu, że zegarki wojskowe musiały być tanie, ponieważ powstawały w ramach obszernych zamówień zlecanych przez państwowe siły zbrojne.

Z biegiem lat wzornictwo i technologia klasycznych zegarków militarnych przedostały się do świata cywilnego. Określenie „zegarek wojskowy“ oznacza dziś już zatem tylko szereg typowych cech wyglądu i budowy, a same czasomierze raczej sporadycznie powstają na zamówienie konkretnych jednostek wojskowych. Przyjrzyjmy się jednak bardzo ciekawym początkom tego specyficznego segmentu.

IWC Mark 11 – ponad 30 lat w służbie Jej Królewskiej Mości

Słynne zegarki militarne powstawały niegdyś na potrzeby służb wojskowych krajów takich jak Wielka Brytania, Francja czy Włochy. Dla przykładu, stałą część oferty marki IWC przez lata stanowił model lotniczy Mark 11, który swoje powstanie zawdzięcza zamówieniu złożonemu w 1948 roku przez brytyjskie ministerstwo obrony. Manufaktura IWC tworzyła zegarki dla pilotów Royal Air Force przez ponad trzy dekady. Z ich produkcji zrezygnowano dopiero na początku lat 80. Co ciekawe, kilka serii modelu Mark 11 wyprodukowała również firma Jaeger-LeCoultre. Obecnie IWC kontynuuje lotniczą serię Mark pod nazwą Mark XVIII. Wygląd nowych, dziś już stricte cywilnych wariantów subtelnie nawiązuje do wzornictwa oryginałów z lat 40. Ich znakiem rozpoznawczym jest duży cyferblat wyposażony w datownik oraz zestaw czytelnych cyfr rzymskich.

Użytkową domeną wielu klasycznych zegarków militarnych było nie tylko powietrze, ale również woda. Wielką sławą w grupie wojskowych modeli dla płetwonurków od lat cieszy się Blancpain Fifty Fathoms. Czasomierz ten powstał na zamówienie francuskiej jednostki podwodnej Les Nageurs de combat. Jego premiera odbyła się w 1953 roku. Modele Fifty Fathoms są produkowane do dziś, jednak ich wygląd i konstrukcja tylko częściowo nawiązują do pierwotnego designu. Kilka obecnych odmian powstaje w wersjach z platyny lub białego złota. Niektóre z nich są wyposażone w wyrafinowane elementy takie jak tourbillon lub diamentowe zdobienia na lunecie.

Podwodne eksploracje

Innym doskonale znanym zegarkiem nurkowym jest włoski model Panerai Radiomir. W 1938 roku przedstawiciele marynarki wojennej Włoch zwrócili się do konstruktorów firmy Panerai z propozycją wspólnego opracowania czasomierza dla wykonawców podwodnych misji specjalnych. Efektem kooperacji stał się właśnie Radiomir, który na przełomie lat 30. i 40. trafił na nadgarstki członków elitarnej jednostki nurkowej Gamma . Projekt stworzenia Radiomira był początkowo utajniony. Warto również wspomnieć, że pierwsze egzemplarze modelu posiadały elementy pokryte radioaktywną masą świecącą. W latach 50. w ofercie Panerai pojawił się udoskonalony wariant nurkowy o nazwie Luminor. Włoski producent w obu zegarkach z czasem zrezygnował z użycia promieniotwórczych substancji, zastępując je nowoczesnymi farbami fluorescencyjnymi. Zarówno Radiomir, jak i Luminor są produkowane do dzisiaj.

Omawiając historię zegarków militarnych nie można pominąć modeli Rolex Submariner i Omega Seamaster 300. Co ciekawe, oba wymienione czasomierze – wprowadzone na rynek w latach 50. ubiegłego wieku – nie powstały bezpośrednio na zamówienie jednej z europejskich armii. Po analizach brytyjskiego ministerstwa obrony Rolex Submariner został po prostu mianowany zegarkiem służbowym królewskich nurków wojskowych. Lekko zmodyfikowane warianty o nazwie Mil-Sub posiadają lunety ze srebra oraz są wyposażone w paski tekstylne NATO ze wzmocnionymi uchwytami, które gwarantują wyższą trwałość i bezpieczeństwo użytkowania. Militarne warianty Submarinera można ponadto rozpoznać po otoczonej okręgiem literze T na cyferblacie. Informuje ona, iż masa świecąca pokrywająca indeksy oraz wskazówki powstaje z trytu. Modele Mil-Sub były produkowane do końca lat 70.

Uniwersalny element żołnierskiego ekwipunku

Drugi z wymienionych modeli – Omega Seamaster – również przez długi czas należał do wojskowego wyposażenia Brytyjczyków. Co ciekawe, jego kariera rozpoczęła się w dywizjach lotniczych. Pierwsze modele z roku 1948 często trafiały na nadgarstki pilotów RAF. Dopiero pod koniec lat 50. – wraz z wprowadzeniem nurkowego wariantu z oznaczeniem 300 – Seamaster stał się niezastąpionym towarzyszem płetwonurków z jednostek Special Boat Service. Aktualne modele Seamaster 300 swoim wyglądem wciąż silnie nawiązują do pierwszych egzemplarzy z 1957 roku.

Osobliwy obiekt uwielbienia kolekcjonerów od lat stanowi radziecki zegarek wojskowy o nazwie Wostok Amfibia. Ten wyjątkowy automatyczny model nurkowy z manufakturowym kalibrem 2416 B powstaje w niezmienionej formie od prawie pół wieku. Co ciekawe, odpowiedzialni za jego powstanie projektanci Michaił Nowikow i Wera Biełowa musieli się sporo natrudzić, aby spełnić wymagania radzieckiego ministerstwa obrony. Konstrukcja uszczelnienia Wostoka Amfibii jest wyjątkowa z przynajmniej dwóch powodów. Po pierwsze, wraz ze wzrostem głębokości nieosadzone na sztywno szkiełko frontowe mocniej naciska na górny pierścień uszczelniający, co automatycznie zwiększa wodoodporność koperty. Po drugie, dekiel modelu Amfibia nie jest wkręcany, lecz nakładany, a następnie dokręcany do uszczelki przy pomocy dodatkowego pierścienia. Sprawia to, że żywotność uszczelnień w gwincie koperty jest znacznie wyższa. Tradycyjne zegarki nurkowe dużo częściej wymagają wymiany gumowych elementów uszczelniających.

Za wzorcowy nowoczesny zegarek wojskowy bez wątpienia można uznać model Chronospace Military marki Breitling. Pod jego cyferblatem – posiadającym wskaźniki zarówno analogowe jak i cyfrowe – kryje się innowacyjny werk kwarcowy z funkcjami alarmu i timera. Wodoszczelność zegarków Chronospace Military jest gwarantowana do głębokości 50 metrów, co odpowiada ciśnieniu 5 barów. Cena nowego egzemplarza wynosi aktualnie około 4000 euro.

W niższym segmencie cenowym często natrafimy na wojskowe modele kwarcowe z logotypem Swiss Military. Cieszą się one dużą popularnością dzięki klasycznemu designowi oraz świetnej jakości wykonania. Warto wiedzieć, że zegarki te są produkowane przez trzech różnych producentów ze Szwajcarii: Swiss Military z miejscowości Bubendorf, Swiss Military Hanowa z siedzibą w Möhlin oraz Swiss Military by Chrono z Solothurn.

Jeszcze inną bardzo popularną grupę kwarcowych zegarków militarnych stanowią modele, które sprawdziły się w boju podczas akcji współczesnych jednostek wojskowych. Dla przykładu, amerykańscy komandosi Navy SEAL korzystają obecnie z czasomierzy marki Luminox. Inne popularne zegarki dla wojskowej elity są produkowane przez manufakturę Traser oraz niezastąpioną firmę Casio.

Kilka porad przed zakupem zegarka militarnego

Zegarek militarny to doskonałe połączenie wysokiej funkcjonalności i lekko sportowego designu. Cyferblaty tych czasomierzy są zazwyczaj bardzo uporządkowane, a ich koperty wyróżnia podwyższona trwałość na uszkodzenia mechaniczne. Kilka klasycznych modeli zyskało przez lata status zegarków kultowych.

Jeden z najbardziej rozpoznawalnych na świecie zegarków – Rolex Submariner – powstawał dawniej w rzadkim wariancie militarnym z numerem referencyjnym A/6538 . Nabycie tego wyjątkowego modelu wiąże się aktualnie z inwestycją około 40 000 euro. Inne godne uwagi wydania Submarinera to wersje z numerami 5513, 5513/5517 i 5517. Ostatni z wymienionych wariantów zasłynął wśród użytkowników pod nazwą Mil-Sub. Jego znakiem rozpoznawczym są charakterystyczne, sztyletowate wskazówki. W sumie Rolex wyprodukował tylko około 1300 sztuk tego modelu. Ze względu na tak niską liczbę egzemplarzy używane Mil-Suby mogą obecnie kosztować ponad 100 000 euro, a unikaty w stanie niemal idealnym są oferowane na aukcjach nawet za około 150 000 euro. Wielu prywatnych kolekcjonerów ujawnia cenę tak rzadkich modeli dopiero na specjalne zapytanie klienta.

Osoby chcące nabyć luksusowy zegarek często stają przed trudnym wyborem między używanym klasykiem lub modelem zupełnie nowym. Dla przykładu, za sumę około 9000 euro można obecnie kupić zarówno nowy model nurkowy Blancpain Fifty Fathoms, jak i klasyczny niemiecki model lotniczy Hanhart z okresu drugiej wojny światowej. Ceny nowych zegarków są znacznie wyższe w przypadku wariantów z metali szlachetnych – Fifty Fathoms z różowego złota kosztuje obecnie około 23 000 euro.

Oprócz drogich modeli kultowych w grupie zegarków militarnych można oczywiście znaleźć wiele godnych zaufania wariantów za mniej niż 1000 euro . Są to najczęściej solidne zegarki kwarcowe lub nietypowe czasomierze vintage'owe. Zabytkową Amfibię rosyjskiej marki Wostok można czasami znaleźć nawet za mniej niż 100 euro .