Zenith El Primero

El Primero – po hiszpańsku „ten pierwszy” – to najważniejszy produkt zegarkowej manufaktury Zenith. Dzięki kalibrom El Primero szwajcarska marka z gwiazdą w logo zapisała się w annałach luksusowego zegarmistrzostwa. Zaprezentowany w 1969 roku mechanizm był pierwszym w historii automatycznym kalibrem z funkcją chronografu . Niezwykle wysoka częstotliwość pracy balansu – aż 36 000 drgań na godzinę (A/h) – sprawia, że stoper może dokonywać pomiaru czasu z dokładnością do dziesiętnych części sekundy. Tylko nieliczne dostępne na rynku chronografy osiągają tak wysoką dokładność pomiarów.

Po pełnym naciągnięciu sprężyny napędowej energii w werku wystarcza na 50 godzin. Dla porównania, rezerwa chodu konkurencyjnego, najczęściej stosowanego na świecie mechanizmu ETA Valjoux 7750 z chronografem wynosi 44 godziny. Warto wspomnieć, że do repertuaru funkcji w zegarkach manufaktury Zenith należą również dwie nieco bardziej wyrafinowane odmiany chronografu – chronograf typu flyback i chronograf rattrapante.

Najbardziej wyrafinowane zegarki z kalibrami Zenith El Primero są szkieletowe, posiadają tourbillon i powstają z ceramiki lub różowego złota. Model El Primero Tourbillon powstaje ze stali szlachetnej, tytanu lub różowego złota o próbie 18 karatów. Fani wyrafinowanych technologii mogą wybrać zegarek Defy El Primero 21. Ten zaprezentowany w 2017 roku model posiada dwa wychwyty: jeden do obsługi wskazówek, a drugi do kontrolowania funkcji stopera. Warto wspomnieć, regulator chodu stopera pracuje z częstotliwością 50 Hz, co stanowi dziesięciokrotność częstotliwości pracy zwykłego werku El Primero. Tak wysoka liczba drgań sprawia, że chronograf może dokonywać pomiarów czasu z dokładnością do setnych części sekundy – niezwykła rzadkość w segmencie analogowych zegarków mechanicznych.

Wyposażone w kalibry El Primero chronografy marki Zenith można nabyć za stosunkowo niewysoką cenę. Dobrze lub bardzo dobrze zachowane egzemplarze używane z lat 90. są obecnie oferowane za około 1500 euro. Złote modele z tego okresu kosztują kilkaset euro więcej.

Ceny wariantów z lat 80. są nieco wyższe. Najtańsze modele kosztują obecnie około 2300 euro. Za kwotę 6000 euro można nabyć wydanie ze 18-karatową, złotą kopertą oraz kalibrem 3019PHF, który dysponuje wskaźnikami fazy księżyca, daty, miesiąca i dnia tygodnia. W katalogu producenta model ten figuruje pod nazwą El Primero 410. Używane wydania vintage z lat 80. bez funkcji kalendarza są aktualnie oferowane za 3200 do 3800 euro.

Na uwagę wytrawnych kolekcjonerów zasługują wczesne egzemplarze z pierwszego okresu produkcji. Dobrze zachowany model z 1969 roku można dziś kupić za 5000 euro. Nieco droższe są wydania ze złota – zakup egzemplarza w bardzo dobrym stanie równa się wydatkowi przynajmniej 8500 euro. W porównaniu z innymi chronografami vintage zegarki Zenith są bardzo atrakcyjne cenowo. Dla przykładu, wyprodukowany w tym samym roku model Heuer Monaco kosztuje przynajmniej 13 500 euro. Mechanizm napędzający wskazówki tego chronografu to słynny Kaliber 11, który również był jednym z pierwszych werków automatycznych z funkcją stopera. Stalowe zegarki Rolex Daytona z lat 60. mogą kosztować nawet więcej niż 50 000 euro. Oba przykłady pokazują, że nabycie zegarka Zenith El Primero to bardzo dobra i stosunkowo niedroga inwestycja.

Nowe lub nienoszone zegarki z kalibrami El Primero są aktualnie oferowane za około 4000 euro. Najbardziej podobne do pierwotnego modelu z 1969 roku są warianty Chronomaster El Primero 38.00 z kopertą o średnicy 38 mm. Średnia cena nienoszonego stalowego wariantu z numerem referencyjnym wynosi 4800 euro. Wartość wydania z różowego złota o próbie 18 karatów to około 10 000 euro. Stalowe zegarki El Primero Open z częściowo niewypełnionymi cyferblatami kosztują 6500 euro. Szkieletowe elementy umożliwiają swobodną obserwację pracy regulatora chodu. Podobne rozwiązanie zastosowano w wariantach Full Open. Te w pełni szkieletowe zegarki są aktualnie oferowane za około 7200 euro. W tej samej kategorii cenowej znajdziemy również czasomierz El Primero Grande Date z powiększonym wskaźnikiem datownika.

Czołowe modele z werkami Zenith El Primero powstają z różowego złota oraz dysponują precyzyjnym tourbillonem, który redukuje błędy pomiarowe wywołane przez ziemską grawitację. Nowe egzemplarze z numerem referencyjnym 18.2280.4035/01.C713 kosztują 55 000 euro. Za 10 000 euro mniej można nabyć wydanie z kopertą wykonaną z tytanu. Czarne warianty Chronomaster El Primero Tourbillon Skeleton powstają z różowego złota lub nowoczesnej ceramiki, którą wyróżnia zwiększona twardość i odporność na zarysowania. Wartość nowego egzemplarza ceramicznego to przynajmniej 33 000 euro, a wersje z różowego złota są oferowane za około 48 000 euro.

Jedną z największych atrakcji oferty producenta ze szwajcarskiego Le Locle stanowi model Chronomaster El Primero Tourbillon GFJ. Trzyliterowy skrót na końcu nazwy odnosi się do nazwiska założyciela firmy – Georgesa Favre-Jacota. Wymieniony model powstał w 2015 roku z okazji 150 rocznicy powstania firmy. Szczególne udoskonalenie techniczne zegarków Chronomaster El Primero Tourbillon GFJ stanowi segment tourbillonu ze specjalnym modułem stałego przenoszenia energii. Koperty powstają z ceramiki lub różowego złota o próbie 18 karatów. Złote wydania są oferowane za ponad 70 000 euro.

Większość naręcznych chronografów z werkami Zenith El Primero wyróżnia sportowo elegancki styl. Z tego względu zegarki Zenith świetnie nadają się do codziennego użytku zarówno w pracy, jak i w czasie wolnym. Niektóre warianty to modele wybitnie sportowe. Dla przykładu, zegarek Zenith El Primero Stratos Flyback posiada obrotową lunetę i chronograf typu flyback, który świetnie nadaje się do mierzenia czasu podczas zawodów sportowych. Używany egzemplarz można znaleźć już za około 4000 euro. Cena zupełnie nowego egzemplarza to 5400 euro.

Za niezwykłą techniczną ciekawostkę można uznać zegarek El Primero Stratos Flyback Striking 10th. Jego centralny sekundnik wykonuje pełen obrót nie w 60, ale w 10 sekund, co znacznie ułatwia odczytywanie dziesiętnych części sekundy. Egzemplarz tego oznaczonego numerem referencyjnym 03.2060.4057/69.C714 modelu kosztuje obecnie około 5700 euro.

Dużym uznaniem fanów marki cieszy się model El Primero Rainbow, który został opracowany w latach 90. na zlecenie francuskich sił powietrznych. Premiera zegarka miała miejsce w 1997 roku. Charakterystyczne elementy chronografu El Primero Rainbow to wielokolorowy licznik minutowy przy trójce, czerwony sekundnik i obrotowa luneta. Pierwsze 20 minut na lunecie jest pokryte czerwoną farbą. Na skraju cyferblatu znajduje się skala telemetru, który umożliwia pomiar odległości na podstawie zestawienia pomiaru czasu z momentem wystąpienia efektu dźwiękowego. Wczesne egzemplarze Rainbow z lat 90. można nabyć za mniej niż 3000 euro. Aktualne wersje Zenith El Primero Stratos Flyback Rainbow posiadają koperty o wielkości 45,5 mm i kosztują około 6000 euro.

Rok 1969 był jednym z najbardziej przełomowych momentów XX wieku. Richard Nixon został prezydentem USA, w sierpniu odbył się legendarny festiwal muzyczny Woodstock, a w lipcu na księżycu wylądował pierwszy statek załogowy (na pokładzie znajdowały się również zegarki Omega Speedmaster Professional Moonwatch). Najważniejszym przełomem w branży zegarkowej było powstanie pierwszego w historii automatycznego kalibru z funkcją chronografu. Do zaciętej branżowej rywalizacji stanęły wówczas firmy Zenith, Seiko oraz zjednoczone w jednym zespole marki Heuer, Breitling, Büren i Dubois Dépraz.

Manufaktury Breitling i Heuer już w 1961 roku zainicjowały prace nad własnym automatycznym werkiem z funkcją stopera. Główną motywacją działań był spadający popyt na zegarki z naciągiem ręcznym. Klienci coraz częściej wybierali modele z naciągiem automatycznym, który eliminował potrzebę częstego nakręcania mechanizmu. Główną konkurencję dla wymienionych firm stanowiła grupa współpracujących ze sobą przedsiębiorstw Heuer, Breitling, Dubois Dépraz i Büren. Efektem ich kooperacji był zaprezentowany w marcu 1969 roku Kaliber 11 z modułem chronografu i mikrowahnikiem. Z przyczyn konstrukcyjnych koronka tego werku znajdowała się, nie, jak zazwyczaj, po prawej, ale po lewej stronie koperty.

Manufaktura Zenith zaprezentowała swój przełomowy produkt dwa miesiące wcześniej – w styczniu 1969 roku. W odróżnieniu od Kalibru 11 mechanizm El Primero dysponował zintegrowanym z werkiem segmentem chronografu. Innymi słowy, nowy kaliber Zenith od samego początku był projektowany jako mechanizm służący do przeprowadzania dokładnych pomiarów czasu. Zegarki z Zenith El Primero trafiły do regularnej oferty producenta pod koniec 1969 roku. Japońska manufaktura Seiko zaczęła regularną sprzedaż automatycznych chronografów jeszcze latem tego roku.